Chakra kleuren: verschillen en bronnen
Als je op chakra kleuren wilt mediteren kun je op internet veel info vinden over welke kleur bij welke chakra hoort. Bijvoorbeeld, de wortelchakra zou rood van kleur zijn, de tweede chakra oranje en de derde chakra geel. Waar komen deze chakra kleuren vandaan? En hoe passen chakra kleuren in de oorspronkelijke traditie van de chakra’s?
Veel sites over chakra kleuren zijn in het Engels maar je kunt ook genoeg over chakra kleuren in het Nederlands vinden. Echter hoe men aan de informatie over chakra kleuren komt blijft vaak een raadsel en daar breng ik met dit artikel iets meer duidelijkheid in.
Dat kleuren een grote rol spelen in de Indiase cultuur is geen geheim. Bij de associatie met spirituele gebruiken en godheden uit de Indiase cultuur worden specifiek kleuren genoemd. In de Vedische Astrologie wordt dan ook al vanaf oudsher kleurentherapie toegepast. Het dragen van specifieke kleuren op bepaalde dagen kan helpen om de energie af te stemmen op de planeten. Op deze manier worden kleuren ingezet als spirituele remedies om ons beter af te stemmen op de cosmos en zo levensenergie beter te doen laten stromen.
In dit artikel deel ik een klein onderzoekje waarin duidelijk wordt waar de verschillende kleurenschema’s vandaan komen. Ik behandel vier indelingen van chakra’s en kleuren met bronvermelding. Natuurlijk leg ik daarnaast ook uit hoe de kleuren worden gebruikt! Hierdoor hoop ik dat jij beter kunt kiezen welke chakra kleuren het beste bij jou passen.
Op het moment doet een ‘google search’ op “chakras and colors” je hoofd duizelen. Veel websites geven namelijk chakra en kleurenschema’s die oorspronkelijk uit de New Age beweging komen. Deze websites beweren helaas vaak wel dat deze chakra kleuren schema’s uit de Indiase geschriften komt. Dit laatste vind ik een ‘beetje jammer’, en durf ik na het schrijven van dit artikel ook bijna wel ‘onbedoelde misleiding’ te noemen.
De top vier chakra kleuren sites in google
Nummer één uit deze Engelstalige ‘google search’ noemt dat de de chakra kleuren in Yoga tradities en hedendaagse ‘chakra healing’ hetzelfde zijn. Zij noemt geen bronnen en ik kom tot hele andere conclusies.
Nummer twee uit deze ‘google search’ bevat ook geen bronverwijzingen en plaatst de kleuren van de regenboog in de psychologische associaties met de chakra’s. Deze associaties komen van oorsprong grotendeels niet uit India maar uit boeken zoals ‘Nuclear Evolution: Discovery of the Rainbow Body‘ uit de jaren 1970’, ‘The Psychology of Kundalini’ van Jung of ‘De Chakra’s‘ uit de jaren 1930′1. Ook websites op nummer drie en vier uit deze google search noemen het regenboog kleurenschema in de context van de chakra persoonlijkheidspsychologie. De Nederlandstalige sites over chakra kleuren laten eenzelfde patroon zien.
Betekenis en bronnen van deze chakra en kleuren theorieën, en welke past het beste bij jou?
Het eerste chakra kleuren schema dat ik behandel komt uit het meest bekende Sanskriet werk over de chakra’s: de Sat-cakra-nirūpana. De tweede indeling komt van Leadbeater, een bekend Theosofisch auteur uit de vorige eeuw.
Een derde indeling komt van Christopher Hills: een Amerikaan die in de vorige eeuw een grote invloed had op de New Age beweging. Hij is degene geweest die de chakra’s indeelde in de regenboog kleuren. En de vierde chakra en kleuren indeling komt van een Harish Johari, een veelbewogen Indiase Yogaleraar en schrijver.
Sat-cakra-nirūpana en chakra kleuren
Het meest bekende Sanskriet werk over chakra’s komt uit de 16de eeuw en heet de Sat-cakra-nirūpana. Deze Sanskriet verhandeling werd voor het eerst in het Engels vertaald door Sir John Woodroffe in het boek ‘The Serpent Power’ (klik hier om een recensie te lezen). Deze verhandeling wordt overigens door hedendaagse Tantra deskundigen niet als een heel autoritair werk gezien2.
Omdat de Sat-cakra-nirūpana lang de enige Engelstalige vertaling van een werk over chakra’s was heeft het grote invloed gehad op de manier waarop wij chakra’s zijn gaan zien. In (andere) Tantrische bronteksten worden kleuren niet vaak genoemd in directe relatie tot de chakra’s. Kleuren worden trouwens wel vaak genoemd in relatie tot de bloemblaadjes van de lotusbloem (die wel vaak genoemd worden in relatie tot de chakra’s)2.
Meditatie op de vijf elementen in chakra’s
In de Sat-cakra-nirūpana worden de vijf elementen (aarde, water, vuur, lucht/wind en ether) en bijbehorende mantra’s in de chakra’s geplaatst. De kleuren die in deze verhandeling worden genoemd waren dus onderdeel van deze meditatie op de elementen.
Meditatie op de elementen was en is een gebruikelijke oefening in Tantrische en andere Indiase religieuze stromingen. Eén manier voor deze meditatie was door de elementen met symbolen, kleuren en mantra’s in chakra’s te visualiseren. Het zuiveren van de elementen heet Bhuta Shuddhi in het Sanskriet.
Het is een interessant detail dat de indeling van elementen bij de chakra’s verschilt per stroming en dus ook per geschrift. Deze indeling is dus niet een vaststaand rigide feit in de Indiase geschiedenis. Zo zijn er namelijk ook verschillende systemen van vijf chakra’s waar de vijf elementen in de vijf chakra’s worden geplaatst. Meestal is de volgorde van elementen en chakra’s wel hetzelfde (zie tabel hieronder). In een enkel geval is ook de volgorde verschillend. Zo bevat bijvoorbeeld de Soundarya Lahari tekst van Adi Shankara een andere indeling van elementen en chakra’s.
Hieronder vind je de tabel met chakra’s, kleuren, elementen en mantra’s. Om een idee te krijgen over hoe deze meditaties op de elementen worden uitgevoerd kun je een kijkje nemen op een ander artikel van dit blog dat in zijn geheel gaat over Bhuta Shuddhi.
| Chakra | Element & mantra | Kleur |
|---|---|---|
| De Mūlādhāra chakra: bekkenbodem | Aarde met de mantra LAM | Glimmend geel |
| Svādhiṣṭhāna chakra: voor het schaambeen. | Water met de mantra VAM | Glimmend wit |
| Maṇipūra chakra: midden in het lichaam bij de navel | Vuur met de mantra RAM | Vermiljoen rood |
| Anāhata chakra: hart | Lucht/wind met de mantra YAM | Rood (zoals in de Bandhuka bloem) |
| Viśuddhi chakra: keel | Ether met de mantra HAM | 'Rokerig' paars |
| Ājñā chakra: tussen de wenkbrouwen | Mantra KSAM, geen element | Wit Zilver |
Chakra’s en kleuren van de regenboog
De meest bekende chakra en kleuren indeling komt van Christopher Hills. Hij schreef in de jaren 1970′ een dik boek genaamd ‘Nuclear Evolution: Discovery of the Rainbow Body‘. Hierin verbindt hij alle chakra’s aan één van de zeven regenboog kleuren. Verder wordt in dit boek ook elke chakra met psychologische persoonlijkheidskenmerken geassocieerd. Dit boek is niet makkelijk te vinden. Misschien wordt het niet meer gedrukt en is het daarom behoorlijk prijzig.
Hills had connecties in zowel de Indiase politiek en in religieuze kringen in India. Zo organiseerde hij een grote conferentie over Yoga en spiritualiteit in India waarbij 800 swami’s, lama’s en andere spirituele autoriteiten werden uitgenodigd. Verder introduceerde hij spirulina als superfood en kreeg hij onderscheidingen van Amerikaanse presidenten3.
Zijn invloed op de latere New Age beweging is aanzienlijk en het is dan ook niet verwonderlijk dat zijn chakra regenboog kleuren indeling de wereld is overgegaan. Als je ‘chakra kleuren’ intoets in Google zie je meteen dat deze chakra kleuren indeling dominant is. Op het begin van dit artikel noemde ik al de Engelstalige sites, maar ook de top vijf van Nederlandstalige sites zijn op deze indeling gebaseerd4
| Chakra | Kleur |
|---|---|
| Eerste ofwel wortelchakra | Rood |
| Tweede ofwel sexchakra | Oranje |
| Derde ofwel zonnevlechtchakra | Geel |
| Vierde ofwel hartchakra | Groen |
| Vijfde ofwel keechakra | Blauw |
| Zesde ofwel derde oog chakra | Indigo |
| Zevende ofwel kroonchakra | Violet |
Chakra kleuren in de theosofische beweging
Leadbeater uit de Theosofische beweging schreef in de jaren 1930′ al een boek ‘De Chakra’s‘ (je kunt weer klikken om een recensie in te zien). Met dit boek had hij een grote invloed op de manier waarop chakra’s in de Westerse esoterie opgenomen werden.
Leadbeater is zich bewust van de kleuren die genoemd worden in de Sat-cakra-nirūpana. Alleen, vanuit zijn eigen ervaringen vindt hij dat de chakra-kleuren indeling anders in elkaar zit. Hij geeft zelf toe hij met zijn Westerse achtergrond de studie van de chakra’s heel anders benaderd dan men in India gewend is. Zijn benadering is duidelijk meer beschrijvend vanuit de eigen subjectieve benadering. De geschriften daarentegen zijn dus meer voorschrijvend in de zin dat het eigenlijk begeleide visualisatie meditaties zijn.
Leadbeater associeert de chakra kleuren met verschillende type ‘prana‘, een veelzijdig Sanskriet begrip dat hij gelijkstelt met ons begrip ‘vitaliteit’. Ook deelt hij bepaalde spirituele principes toe aan elke chakra die best eens aan de basis zouden kunnen liggen van de latere psychologisering van de chakra’s.
| Chakra | Kleuren |
|---|---|
| Eerste ofwel wortelchakra | Oranje-Rood met violet |
| Tweede chakra, hier: navelchakra (Leadbeater gebruikt een andere chakra indeling) | Groen |
| Derde chakra: hier spleenchakra | Roze |
| Vierde chakra: Hartchakra | Geel |
| Vijfde chakra: Keelchakra | Licht Blauw |
| Zesde chakra: Derde oog chakra | Donker Blauw |
| Zevende chakra: Kroonchakra | Violet |
Chakra kleuren volgens Harish Johari
Harish Johari is een bekende Yoga leraar en Tantra beoefenaar. Hij heeft veel boeken geschreven over Yoga, kundalini en chakra’s. In zijn boek ‘Werken met de Chakra’s’ of ‘(Energy Centers of Transformation’ in het Engels) geeft hij een kleurenindeling die ten dele overlapt met de indeling uit de Sat-cakra-nirūpana. Hij beschrijft zowel kleuren voor de lotusbladeren, elementen en soms nog voor de yantra’s en andere symboliek.
Dit laat ons weer zien dat er oorspronkelijk dus geen eenduidige chakra kleuren indeling bestond! De visualisatie oefeningen waren vaak behoorlijk gedetailleerd en alleen te bewerkstelligen voor gevorderden in deze oefeningen. Dit is geen ontmoediging! Het is juist een aanmoediging om de moed niet te laten zakken als je de uitgebreide gedetailleerde visualisaties niet direct kan uitvoeren.
| Chakra | Kleuren bij lement | Kleuren lotusbladeren | Andere kleuren in symboliek |
|---|---|---|---|
| De Mūlādhāra chakra in de bekkenbodem | Geel (aarde) | Vermiljoen rood vermengd met Karmozijn | Diepgeel vierkant in de bijbehorende yantra |
| Svādhiṣṭhāna chakra voor het schaambeen. | Licht blauw (water) | Mix van rood en Karmijn | Witte cirkel in de yantra |
| Maṇipūra chakra midden in het lichaam bij de navel | Rood met blauwe lotusbladeren | Blauw zoals in heel heet vuur | Oranje en wit in de symboliek |
| Anāhata chakra in het hart | Kleurloos, of 'rokerig' grijs of groen. | Vermiljoen Rood | Donkerblauwe en wit in de symboliek |
| Viśuddhi chakra in de keel | 'Nevelig' paars | Lavender grijs en paarse lotusbladeren | Wit, lichtblauw en goud in de symboliek |
| Ājñā chakra tussen de wenkbrouwen | Transparent, lichtend blauw of Kamfer wit. | Lichtgeel (oplichtend) | Roze, wit, goud en lichtblauw in de symboliek |
Verwarring in toepassen van kleuren bij chakra’s
Veel indelingen van chakra’s, kleuren, mantra en symbolen worden nu ook gemixed toegepast. Het lijkt erop dat de regenboogkleuren indeling van Hills het meest wordt gevolgd. Dit is niet het geval voor andere associaties met de chakra’s. Bijvoorbeeld, de gebruikelijke Sanskriet mantra symbolen komen vaak overeen met de elementen en hoe die in de Sat-cakra-nirūpana in de chakra’s worden geplaatst.
Conclusie: welke chakra kleuren en hoe te gebruiken
Uiteindelijk is het duidelijk dat de invloed van de theosofen (Leadbeater) en New Age (Christopher Hills) bepalend zijn geweest voor het dominante idee dat chakra’s op een rigide manier aan kleuren verbonden zijn. Oorspronkelijk waren chakra’s simpelweg focuspunten voor meditatie waarin bepaalde godheden en elementen werden gevisualiseerd. Deze visualisatie in het lichaam wordt ook nyāsa genoemd in het Sanskriet5. En aan deze godheden en elementen worden dan weer kleuren verbonden.
Omdat elke godheid en elk element correspondeert met een bepaalde energie past het dan ook helemaal in lijn met de traditie om hier kleuren bij de vinden. Kleuren kunnen dus prima passen in visualisaties en symboliseren een bepaalde energie (net als de godheden en elementen). Het is dus niet zo dat een chakra per sé een bepaalde kleur heeft, maar eerder dat er in een chakra door een kleurenvisualisatie een energie wordt opgeroepen.
De chakra’s zijn in de oorsprong vaak te vinden op een centraal kanaal van levensenergie tussen de bekkenbodem en de kruin (de zogenaamde Sushumna Nadi). Hierdoor kunnen de energieën die daar worden opgeroepen weer helpen om de kundalini beter te laten stromen. En dat was het hele doel van al deze oefeningen.
Wat is dan het verschil tussen de oorspronkelijke chakra kleuren en de New Age indeling? In de eerste waren de kleuren verbonden aan godheden en elementen. In de New Age werden de kleuren aan persoonlijkheidspsychologie verbonden. Hierin ligt misschien ook wel een groot verschil met hoe chakra’s vandaag de dag gebruikt worden en hoe de chakra’s oorspronkelijk gebruikt werden.
Meer info over chakra’s:
Op dit blog vind je nog meer artikelen over chakra’s:
- Zo is er is een sectie over hoe chakra’s toegepast worden met betrekking tot gezondheid en healing. Bijvoorbeeld hoe chakra’s toegepast worden in Ayurveda of hoe edelstenen en chakra’s gebruikt worden in de Vedische Astrologie uit India.
- Of als je interesse hebt in hoe de oude geschriften de chakra’s met gezondheid in verband brachten, kun je ook meer informatie vinden.
- Mocht je graag meer willen lezen over chakra meditatie cursussen die op het moment in Nederland worden aangeboden kun je hier terecht.
- Je kunt ook kiezen om een het overzichtsartikel van dit blog te lezen. Hierin vind je dan gelijk links naar de meest belangrijke bronnen en verdiepende artikelen. In dit artikel kun je onder andere lezen waarom het systeem van zeven chakra’s zo bekend geworden is.
- Volgens Sanskriet en Tantra deskundige Hareesh Christopher Wallis, auteur van het boek ‘Tantra illuminated‘ noemt geen enkele brontekst de bekende psychologische associaties[↩]
- Volgens Hareesh Christopher Wallis, auteur van het boek ‘Tantra illuminated‘[↩][↩]
- https://en.wikipedia.org/wiki/Christopher_Hills[↩]
- Op 3 september 2020 stonden deze sites in de top vijf van een ‘google search’ op ‘chakra’s en kleuren’: https://www.anand.nl/chakra-kleuren , https://www.happywithyoga.com/yoga/chakra-kleuren/ , https://www.mediumchat.nl/aura-chakra/chakra-kleuren , https://spiru.nl/chakra-kleuren-betekenis-haal-energie-uit-deze-regenboog/, https://stressloosbestaan.nl/chakra-kleuren/[↩]
- nyāsa, https://www.gersonayurveda.com/giam-blog/2019/1/6/ayurveda-and-the-chakras-by-scott-gerson-md-mphil-ayurveda-phd-ayurveda[↩]
